Pamfilya (Pamphylıa) Antik Bölgesi
Pamfilya (Tüm boylar-ırklar ülkesi)
Anadolu’nun güney kısmında, Antalya ovasından tüm Antalya körfezini içine alarak Anamur’a dek ulaşan bölgedir. Antik Pamfilya bölgesinin 110 kilometreyi bulan uzunluğu yer yer 40 kilometreyi bulan genişliğiyle Akdeniz’den Toroslara uzanan sınırları, batıdan Likya (Lykia), kuzeyden Pisidya (Pisidia), doğudan Kilikya (Kilikia) antik kentleri arasında kalmaktadır.
Isparta ili Anamas dağlarının batısından doğarak birleştiği birçok kolla Antalya Körfez’ine dökülen Aksu (Kestros) çayının doğusundan başlayan Pamfilya Bölgesinin en önemli akarsuları Aksu (Kestros), Manavgat (Melas) çayı, Düdensu (Kataraktes), ve Köprüçay (Eurymeden) dır. Bu önemli su kaynaklarının bölgede ki cömert varlıkları, ikliminin yumuşak oluşu ve topraklarının verimliliği çağlar boyunca değişik ırk ve kavimlerin bölgeye gelip yerleşmelerini sağlamıştır. Pamfilya adına, çok ırk, ırkların yurdu, tüm boylar, ırklar ülkesi gibi anlamlar tanımlandığı bilinmektedir. Antalya ilindeki Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaralarında yapılan araştırmalarda bulunan aletler ve kalıntılar bölgenin prehistorik devirlerde yontma taş ve orta taş çağına kadar uzandığını ortaya çıkarmıştır.
Pamfilya bölgesinin batısında yer alan Antalya (Attaleia) ile en doğu ucundaki Alanya (Koracesium) kentleri arasında kalan Aspendos, Perge, Side, Silyon ve Hamaksiya en önemli kentleri olmuştur.
Antik Side Kenti
Tarihi boyunca birçok kavim ve uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Antik Side kenti, eski Pamfilya bölgesinin hem başkenti hem tek liman kenti olarak önemli bir varlık sergilemiştir. 400 m. genişlikte,1 km. uzunlukta bir yarımada üzerine kurulmuş olan kent günümüze kadar ulaşan tarihi kalıntıları, tarihi yapıları, anıtları, yolları ve yapıtları ile adeta komplike doğal bir açık hava müzesi hüviyetindedir.
Antik Side kentinin, şehri çevreleyen kara surlarının iki savunma amaçlı kuleyle korunan ana kapısından içine girildiğinde görsel şölen başlar. Tüm kapılarını açmış güler yüzlü bir ev sahibinin nezaket dolu konukseverliğine kendinizi bırakmanın huzuru gelir önce. Masalsı bir varlığın tüm ihtişamını sergileme heyecanıyla dört bir yanınızı sarıp sarmaladığı duygusu, tarihi dokuyu görsel, zihinsel ve bedensel duyumsama döngüsünde sizinle ilerler artık.
Kent surlarının dışında ana giriş kapısının karşısında yer alan Antik Anıtsal Çeşme (Nymphaeum) şehre gelenleri ilk selamlayan bu şiirsel güzellik hala asırlara direnen heybetli duruşuyla bu kadim kentin ön prezentasyonu niteliğindedir. Birazdan içinden geçeceğiniz kapıyla başlayacak büyülü yolculuğun fısıldayan sesidir adeta. Kentin farklı yönlerde ilerleyen iki büyük sütunlu caddesi, sizi nerelere götürüp nelerle mi buluşturacak! Günümüzde seçkin bir antik kent müzesi olarak geçmişle bugünü ustaca buluşturan Side Müzesi (Büyük Agora Hamamı), Ticaret Agorası, Tyche (Şans) Tapınağı, Antik Tiyatro, Dionysos Tapınağı, Vespasianus Çeşmesi, Gymnasium, Anıtsal Kemer, Apollon ve Athena Tapınakları, Devlet Agora Meydanı, Liman Hamamı, Bizans Bazilikası, sütunlu yolda sıralanmış ev ve dükkanlar…..
Nar ağaçları, biraz Deniz biraz Side kokusu, altın pırıltılı kumlar, güneşe uzanan beyaz sütunlar, gökyüzü ve Akdeniz mavisi, günbatımı seremonisi.